ISTORIJA ŠAHA

Šah (od persijske reči Shah - kralj) je sportska igra na tabli za dva igrača. Ne postoje pouzdani podaci o njegovom postanku. Najverovatnije je da se pojavio prije više od 2.000 godina.

Prilikom arheoloških iskopavanja u Uzbekistanu nađene su dvije figurice od slonovače koje pripadaju periodu vladavine cara Huviške (II vijek). Stručnjaci smatraju da su to šahovske figurice.

U V vijeku nastala je u Indiji posebna vrsta vojne igre na drvenoj ploči - "čaturanga", što znači četverodjelni. Čaturanga je kao daleki predak današnjeg šaha bila igra koja je odražavala sastav i poredak tadašnje indijske vojske, koju su sačinjavala četiri roda: pješadija, konjica, slonovi i borna kola, a u sredini su se nalazili radža (kralj) i njegov savjetnik mantrin (današnja kraljica ili dama). Kretanje figura određivalo se bacanjem kocke.

Igru su u VI vijeku prihvatili Persijanci (čatrang), a od njih u VII vijeku Arapi su osvajanjem Irana preuzeli i tokom naredna dva vijeka bila je veoma popularna u arapskim zemljama. Održavani su mečevi između najboljih igrača, proučena su moguća otvaranja (tabije) i sastavljeni su prvi problemi otvaranja(mansube). Kalif Harun-al Rašid je poslao krajem VIII vijeka francuskom vladaru Karlu Velikom na poklon šah od slonove kosti.

U IX vijeku Arapi su je pod imenom „šatrandž“ prenijeli u Španiju. Šatrandž predstavlja viši oblik čaturange. Ishod borbe više ne određuju slučaj (bacanje kockice) već logika i snalažljivost igrača. Igra dostiže veliku popularnost i širi se po evropskim zemljama sve do Islanda.

Francuski kralj Luj IX je 1254. godine izdao specijalni edikt koji je zabranjivao igranje šaha.(Početkom 13. vijeka igranje šaha za novac je počelo da se širi, stoga je Luj IX 1254. izdao uredbu kojom zabranjuje kockanje).

Usavršavanjem od drevne čaturange igra je poprimala današnji oblik i nastala je u XV vijeku kada se 1497. pojavilo prvo štampano djelo o šahu koje je napisao španski šahist Lusena. Njegovo djelo su nastavili u XVI i XVII vijeku španac Ruy Lopez i italijani Polerio i Greco, sve dok u XVIII vijeku francuski šahovski majstor Philidor djelom Analyse des echecs (Analiza šahovske igre) nije postavio temelje savremenoj šahovskoj teoriji.